Win-Win dieet: bewezen beter voor onze gezondheid en beter voor onze planeet

juni 2024 Voeding Voedingsleer Chiara Uijtermerk

In 2019 stelde de EAT-Lancet Commissie een gezond dieet voor dat, samen met vermindering van voedselverspilling en verbeterde landbouwpraktijken, de groeiende wereldbevolking op een duurzame manier zou kunnen voeden. Dit dieet wordt ook wel het Win-Win dieet genoemd. Maar heeft dit dieet echt de voordelen die het claimt te hebben? Dat is onlangs onderzocht door wetenschappers van de Harvard universiteit in de Verenigde Staten. De resultaten uit deze studie zijn gepubliceerd  in The American Journal of Clinical Nutrition.

De onderzoekers van de EAT-Lancet commissie hebben een Planetary Health Diet Index (PHDI) ontwikkeld om te kijken hoe adherent mensen aan het Win-Win dieet waren. Recent onderzoek door wetenschappers van de universiteit van Harvard heeft de relatie tussen de PHDI en de sterftecijfers (zowel totaal als specifiek voor bepaalde oorzaken) onderzocht in drie grootschalige prospectieve cohorten van mannen en vrouwen in de Verenigde Staten. In totaal namen er 66.692 vrouwen uit de Nurses’ Health Study (1986–2019), 92.438 vrouwen uit de Nurses’ Health Study II (1989–2019) en 47.274 mannen uit de Health Professionals Follow-up Study (1986–2018) deel aan het onderzoek, allen vrij van kanker, diabetes en grote hart- en vaatziekten bij aanvang.

Vermindering van sterftecijfers

Gedurende de follow-up periode waren er 31.330 sterfgevallen bij vrouwen en 23.206 bij mannen. Bij vergelijking van de hoogste met de laagste kwintiel van PHDI, waren de gecombineerde multivariabele aangepaste hazard ratio’s (HR) 0,77 [95% betrouwbaarheidsinterval (BI): 0,75, 0,80] voor sterfte door alle oorzaken (P-trend < 0,0001). De PHDI bleek geassocieerd met een lager risico op sterfte door hart- en vaatziekten (HR: 0,86; 95% BI: 0,81, 0,91), kanker (HR: 0,90; 95% BI: 0,85, 0,95), ademhalingsziekten (HR: 0,53; 95% BI: 0,48, 0,59) en neurodegeneratieve ziekten (HR: 0,72; 95% BI: 0,67, 0,78). Bij vrouwen, maar niet bij mannen, was de PHDI ook significant geassocieerd met een lager risico op sterfte door infectieziekten (HR: 0,62; 95% BI: 0,51, 0,76).

Milieuvoordelen

Naast de gezondheidsvoordelen, toonde het onderzoek ook aan dat hogere PHDI-scores omgekeerd evenredig waren aan de uitstoot van broeikasgassen en andere milieueffecten. Dit benadrukt niet alleen de persoonlijke gezondheidsvoordelen van een dieet dat overeenkomt met de EAT-Lancet richtlijnen, maar ook de bredere milieuvoordelen.

Win-win

Er is dus gebleken dat een betere naleving van het Planetary Health Diet Index samenhangt met een lager risico op totale en oorzaak-specifieke sterfte en een verminderde milieu-impact. Deze bevindingen onderstrepen het potentieel van het EAT-Lancet dieet als een waardevolle oplossing om zowel de gezondheid van individuen te verbeteren als de duurzaamheid van onze planeet te bevorderen. Een echt win-win dieet dus.

Overshooting

‘Overshooting’:  met die term wordt aangeduid hoeveel de mensheid de Aarde overvraagt. Earth Overshoot Day is elk jaar de datum, waarop we als mensheid opgebruikt hebben wat de planeet kan voortbrengen, en we dus bij wijze van spreken de rode cijfers induiken op ecologisch gebied. Dit jaar valt die datum op 1 augustus. Dertig jaar geleden was dat nog 16 oktober.

Als we allemaal zouden leven zoals de gemiddelde aardbewoner, dan zouden er 1,75 Aardes nodig zijn om voldoende voedsel en grondstof op te leveren, becijfert website Earth Overshoot Day. Maar leefden we allemaal zoals de mensen in India, dan zou 0,8 Aarde genoeg zijn. Nederland doet het ook niet best: als iedereen consumeerde zoals wij, dan zouden er 3,6 Aardes nodig zijn. Koploper in Europa is Luxemburg dat 8,1 Aardes nodig zou hebben, en daarmee is het na Qatar de mondiale nummer 2. Het duurzaamste presteren Roemenië en Bulgarije, maar zelfs bij het consumptiepatroon daar zouden er 2,3 Aardes nodig zijn.

Referentie

Linh P Bui, Tung T Pham, Fenglei Wang et al. Planetary Health Diet Index and risk of total and cause-specific mortality in three prospective cohorts. The American Journal of Clinical Nutrition, published: 10 juni 2024. DOI:https://doi.org/10.1016/j.ajcnut.2024.03.019