Oncologieverpleegkundige krijgt sleutelrol bij stimuleren van lichaamsbeweging bij kankerpatiënten

januari 2024 Beter leven met ziekte Oncologie Diede Smeets

Patiënten met kanker komen weinig toe aan lichaamsbeweging, terwijl bekend is dat bewegen het risico op overlijden van patiënten met kanker verlaagt.1 Lichaamsbeweging heeft een positieve invloed op de kwaliteit van leven van patiënten met kanker, ongeacht het type kanker of het stadium van de behandeling.2 Voor het stimuleren van fysieke activiteit zou een rol voor oncologieverpleegkundigen weggelegd kunnen zijn. Uit een onlangs verschenen studie van dr. Nichola Gale en collega’s (Cambridge Universiteit, Verenigd Koninkrijk) is gebleken dat zorgverleners lichaamsbeweging kunnen aanmoedigen door gebruik te maken van de CAN PAL-tool.3

Eerder onderzocht Gale bij patiënten met longkanker en hun zorgverleners voor welke principes het meeste aandacht nodig is bij het stimuleren van lichaamsbeweging.4 Met name het inplannen van functionele en flexibele activiteiten, het stellen van doelen, het voorzien van informatie en sociale ondersteuning kwamen naar voren als belangrijke aandachtspunten.

Er bestaan al initiatieven voor het stimuleren van lichaamsbeweging bij patiënten met kanker, maar deze tools zijn vaak alleen via het internet beschikbaar. Daardoor zijn ze voor een deel van de patiënten niet toegankelijk. Om een breed inzetbaar hulpmiddel te kunnen bieden aan patiënten die meer willen bewegen is nu de ‘Cancer Personalised Activity and Lifestyle’ (CAN PAL)-tool ontwikkeld.  Het doel van de CAN PAL-tool is om zorgverleners te ondersteunen wanneer zij samen met hun patiënt een plan willen opstellen waarmee meer fysieke activiteit wordt toegevoegd aan hun leefstijl.

FOCUSGROEP, INTERVIEWS EN VRAGENLIJST

Voor de ontwikkeling van de CAN-PAL-tool werd gebruik gemaakt een focusgroep, bestaande uit 10 patiënten met kanker. Daarnaast werden twee interviews uitgevoerd met patiënten, waarin werd besproken welke soorten fysieke activiteit geschikt zijn voor hen. Op basis van de informatie die werd verzameld in deze focusgroep en interviews werd het prototype van de CAN-PAL-tool ontworpen en werd een gebruikershandleiding opgesteld. Vervolgens werden 12 zorgverleners gevraagd om de CAN-PAL-tool te evalueren met behulp van een online vragenlijst.

THEMA’S

De onderzoekers wisten met behulp van de focusgroep en interviews vier belangrijke thema’s te identificeren:

  • Is het mogelijkheid om meer lichaamsbeweging te krijgen?;
  • Wat zijn de voordelen van meer lichaamsbeweging?;
  • Welke barrières ervaren patiënten bij lichaamsbeweging?;
  • Hoe worden patiënten ondersteund in hun informatievoorziening over lichaamsbeweging?

De bevraagde zorgverleners gaven aan dat de CAN-PAL-tool goed te gebruiken is én voorzagen de onderzoekers van informatie over de sterke kanten, benodigde aanpassingen, overwegingen en beperkingen van het hulpmiddel. Op basis van deze informatie werd de definitieve versie van de CAN-PAL-tool opgesteld.

Meer informatie

Het hulpmiddel is te vinden in appendix 4 van dit document, en de handleiding in appendix 5 van het zelfde bestand (Engelstalig).

Referenties

  1. McTiernan A, Friedenreich CM, Katzmarzyk PT, et al. Physical activity in cancer prevention and survival: a systematic review. Med Sci Sports Exerc 2019;51:1252-61.
  2. Burke S, Wurz A, Bradshaw A, et al. Physical activity and quality of life in cancer survivors: a meta-synthesis of qualitative research. Cancers (Basel) 2017;9:53.
  3. Gale N, Jones U, Rees T, et al. A cancer personalised activity and lifestyle tool (CAN-PAL): a codesign study with patients and healthcare professionals. J Clin Nurs 2023; online ahead of print.
  4. Gale N, Hopkinson J, Wasley D, et al. The promotion of homebased physical activity for people with lung cancer and cachexia, a qualitative study of healthcare professionals, patients and carers. J Cancer Surviv 2023;17:677-85.