Komt de anticonceptiepil voor mannen eindelijk naderbij? De ontdekking van een gen, dat bij uitschakeling een man onvruchtbaar kan maken zou wel eens een belangrijke stap in die richting kunnen zijn. Recent verscheen in wetenschapsblad Nature Communications een artikel over een studie door wetenschappers van de universiteit van de staat Washington (V.S.) rond het Arrdc5-gen.
Het Arrdc5-gen komt uitsluitend tot expressie in de zaadballen van muizen, varkens, koeien en mensen. Onderzoekers van Washington State University onder leiding van moleculair biochemicus prof. Jon Oatley hebben in muizen het Arrdc5-gen stilgelegd en dat bleek meteen gevolgen voor de vruchtbaarheid te hebben. Niet alleen produceerden de muizen 28% minder zaadcellen, maar die zaadcellen bleken ook nog eens veel minder beweeglijk te zijn. Daarnaast bleek uitschakeling van het Arrdc5-gen ook de vorm van de zaadcellen te beïnvloeden: 98% van de zaadcellen had een afwijkende vorm. Door deze drie effecten van het stilleggen van Arrdc5 bleken de mannetjesmuizen feitelijk onvruchtbaar te zijn, en niet langer in staat om een vrouwtje te bevruchten.
Het mechanisme achter deze verandering heeft te maken met het eiwit waar het Arrdc5-gen voor codeert. Dit eiwit is betrokken bij de normale spermaproductie, en als dat gen is uitgeschakeld heeft dat meteen invloed op de kwantiteit en kwaliteit van het sperma. Oatley en zijn collega’s zijn nu bezig om te ontdekken of er een medicijn ontwikkeld kan worden dat het eiwit waar Arrdc5 op codeert zodanig kan beïnvloeden dat de vruchtbaarheid van mannen erdoor geblokkeerd wordt. Als dat lukt, dan is de anticonceptiepil voor mannen een feit.
Anticonceptie wordt nog steeds hoofdzakelijk als de verantwoordelijkheid van vrouwen gezien. Zij heeft immers meer opties dan een man: er bestaan onder meer pillen, spiraaltjes, pessaria, anticonceptiepleisters. Voor mannen is er alleen de keus tussen een condoom, of een veel drastischere vasectomie of sterilisatie. Er wordt dan ook al jaren gezocht naar manieren om mannen meer mogelijkheden te bieden om aan anticonceptie te doen. Maar die liepen eigenlijk allemaal op niets uit. De ‘mannenpil’ die puur op hormonen gericht was bleek soms ongewenste bijwerkingen te hebben zoals gezondheidsklachten of verlies aan libido. Daarnaast bleek ook dat het soms heel lang kon duren voordat een man zijn vruchtbaarheid herwon na het stoppen met de anticonceptiepil, wat ook niet altijd gewenst was.
Een medicijn dat inwerkt op het eiwit waar het Arrdc5-gen voor codeert omzeilt de hormoonhuishouding van mannen en zal naar verwachting deze bijwerkingen niet hebben. Testorsteron is niet alleen belangrijk voor de spermaproductie, maar speelt bij mannen ook een rol in de productie van rode bloedcellen en bij de bot- en spiergezondheid. Medicijnen die de testosteronspiegel verlaagden brachten altijd bijwerkingen met zich mee als verlies aan spiermassa en bloedarmoede.
Ook zou een medicijn dat inwerkt op het Arrdc5-gen minder onomkeerbaar zijn dan middelen die de testosteronspiegel beïnvloeden. Mannen die deze nieuwe pil slikken zijn waarschijnlijk niet voor lange tijd onvruchtbaar. Als mannen met de pil stoppen, bijvoorbeeld omdat er een kinderwens is, dan duurt het niet lang voordat de spermaproductie weer als vanouds is.
De onderzoekers merken ook op dat het Arrdc5-gen zich in de teelballen van waarschijnlijk alle zoogdieren bevindt, en dat betekent dat ook voor (huis-)dieren anticonceptie mogelijk kan worden. Een minder ingrijpende behandeling dan castratie, die momenteel veel wordt toegepast bij honden, katten en andere gezelschapsdieren. “Als er manieren kunnen worden gevonden om dergelijke middelen ook aan wilde dieren toe te dienen, kunnen we hun populaties mogelijk beter managen en plagen voorkomen”, denkt Oatley.
Referentie
Naar boven
