Zijn kunstmatige zoetstoffen nu wel of niet een zinvol alternatief voor suiker? Die discussie is al enige tijd gaande. Tegenstanders van zoetstoffen wijzen op mogelijke langetermijngevolgen, zoals een verstoorde glycemische reactie, DNA-schade en een verhoogd risico op hartaanvallen en beroertes. Bovendien zouden zoetstoffen nauwelijks bijdragen aan het tegengaan van overgewicht omdat ze het hongergevoel zouden aanwakkeren. Een grote nieuwe studie door Britse en Franse wetenschappers lijkt nu aan de discussie een eind te maken. Het vervangen van suiker door kunstmatige zoetstoffen in voedingsmiddelen maakt mensen niet hongeriger en helpt om de bloedsuikerspiegel te verlagen. Medisch vaktijdschrift The Lancet eBioMedicine publiceerde onlangs resultaten van onderzoek door het SWEET-consortium.
Uit een dubbelblinde gerandomiseerde gecontroleerde studie kwam naar voren dat het consumeren van voedsel dat zoetstoffen bevatte, een vergelijkbare vermindering van eetlustsensaties en eetlustgerelateerde hormonale reacties veroorzaakte als suikerhoudende voedingsmiddelen. Daarnaast bieden zoetstoffen gezondheidsvoordelen zoals het verlagen van de bloedsuikerspiegel, wat vooral belangrijk kan zijn voor mensen die het risico lopen om type 2 diabetes te ontwikkelen.
Het gebruik van zoetstoffen ter vervanging van suiker in voedingsmiddelen kan controversieel zijn vanwege tegenstrijdige rapporten over hun potentieel om de eetlust te verhogen. Eerdere studies zijn uitgevoerd maar leverden vooralsnog geen sterk bewijs voor deze stelling. De onderzoekers menen dat hun studie zeer sterk bewijs levert ter ondersteuning van het dagelijks gebruik van zoetstoffen en smaakversterkers voor lichaamsgewicht en bloedsuikercontrole.
Het onderzoek werd geleid door de Universiteit van Leeds (Verenigd Koninkrijk) in samenwerking met het Rhône-Alpes Onderzoekscentrum voor Menselijke Voeding in Lyon (Frankrijk). Het is de nieuwste studie die is gepubliceerd door het SWEET-consortium van 29 Europese onderzoeks-, consumenten- en industriële partners, dat werkt aan het ontwikkelen en beoordelen van bewijs over de langetermijnvoordelen en potentiële risico’s van het overstappen op zoetstoffen en smaakversterkers in de context van volksgezondheid en veiligheid, obesitas en duurzaamheid.
Het verminderen van de consumptie van suiker is een belangrijk doel geworden in de strijd om de toenemende last van obesitasgerelateerde metabole ziekten zoals type 2 diabetes te verminderen. Het simpelweg beperken of weglaten van suiker in voedingsmiddelen kan de smaak negatief beïnvloeden en het verlangen naar zoetigheid verhogen. Vervanging van suikers door zoetstoffen en smaakversterkers in voedingsproducten is een van de meest gebruikte dieet- en voedingsstrategieën in de voedselindustrie om de suikerinname te verminderen.
Volgens hoofdonderzoeker Graham Finlayson, hoogleraar Psychobiologie aan de School voor Psychologie van Leeds heeft gebruik van zoetstoffen en smaakversterkers veel negatieve aandacht gekregen. “Sommige publicaties koppelen consumptie ervan aan een verminderde glycemische respons, toxicologische schade aan het dna en een verhoogd risico op hartaanvallen en beroertes. Deze rapporten dragen bij aan de huidige verwarring over de veiligheid van zoetstoffen en smaakversterkers onder het grote publiek, en vooral bij mensen die risico lopen op metabole ziekten.”
Finlayson denkt dat de nieuwe studie cruciaal bewijs levert ter ondersteuning van het dagelijks gebruik van zoetstoffen en smaakversterkers voor lichaamsgewicht en bloedsuikercontrole.
De studie, die de eerste in zijn soort is, onderzocht de effecten van het consumeren van koekjes met suiker of een van twee soorten voedselzoetstof: natuurlijke suikervervanger Stevia of kunstmatige zoetstof Neotame, bij 53 volwassen mannen en vrouwen met overgewicht of obesitas. Tot nu toe werden vrijwel alle onderzoeken naar de effecten van zoetstoffen en smaakversterkers op eetlust en glycemie uitgevoerd met behulp van drankjes als voertuig, in plaats van vast voedsel. Die studies omvatten bovendien zelden vrijwilligers met overgewicht of obesitas, daarnaast werd in de meeste studies ook geen aandacht geschonken aan een evenwichtige sekseverdeling. Doorgaans werd slechts één zoetstof vergeleken, meestal aspartaam, met een controlegroep, en zeer weinig studies hebben het effect onderzocht van herhaalde dagelijkse inname van een bekende zoetstof of smaakversterker in het normale dieet.
Het nieuwe onderzoek vond plaats aan de Universiteit van Leeds en het Rhône-Alpes Onderzoekscentrum voor Menselijke Voeding (CRNH-RA) in Lyon tussen 2021 en 2022. De deelnemers waren allemaal tussen de 18 en 60 jaar oud, met overgewicht of obesitas.
De proef bestond uit drie consumptieperioden van twee weken, waarin deelnemers koekjes met ofwel fruitsmaak met suiker, natuurlijke suikervervanger Stevia, of kunstmatige zoetstof Neotame consumeerden, elk gescheiden door een pauze van twee of drie weken. Dag 1 en dag 14 van de consumptieperioden vonden plaats in het laboratorium.
Deelnemers kregen instructies om na een nachtelijk vasten naar het laboratorium te komen, waar een bloedmonster genomen werd om de basale niveaus van glucose, insuline en eetlustgerelateerde hormonen vast te stellen. Ze werden ook gevraagd om hun eetlust en voedselvoorkeuren te beoordelen.
Nadat ze de koekjes hadden geconsumeerd, werd de proefpersonen gevraagd om gedurende verschillende uren aan te geven hoe vol ze zich voelden. Glucose- en insulinespiegels werden gemeten, evenals ghreline, glucagon-achtig peptide 1 en pancreaspolypeptide, allemaal hormonen die geassocieerd worden met de consumptie van voedsel.
De resultaten van de twee soorten zoetstoffen toonden geen verschillen in eetlust of endocriene reacties in vergelijking met suiker, maar insulinespiegels die gedurende twee uur na het eten werden gemeten, waren verminderd, evenals bloedsuikerspiegels.
De onderzoekers concluderen dat zoetstoffen wel degelijk een nuttig hulpmiddel zijn om de inname van toegevoegde suiker te verminderen zonder dat dat een compenserende toename van eetlust veroorzaakt. Daarmee is wat hen betreft bewijs geleverd voor het nut van zoetstoffen bij eetlust-, energie- en gewichtsbeheer.
Referentie
Naar boven
