Een onderzoek van de Keck School of Medicine of the University of Southern California (Verenigde Staten) toont aan dat sucralose, een veelgebruikte kunstmatige zoetstof, de hersenactiviteit in de hypothalamus verhoogt en de eetlust stimuleert, vooral bij mensen met obesitas. De resultaten zijn recent gepubliceerd in Nature Metabolism.
Uit de studie blijkt dat sucralose de communicatie tussen de hypothalamus en andere hersengebieden verandert, waaronder die betrokken bij motivatie en besluitvorming. De hypothalamus speelt een centrale rol in de regulatie van eetlust en lichaamsgewicht. Dit kan ertoe leiden dat de hersenen op termijn anders reageren op zoete smaken en mogelijk eetgedrag beïnvloeden. In tegenstelling tot suiker verhoogde sucralose de bloedspiegels van verzadigingshormonen niet, wat suggereert dat het lichaam geen signaal ontvangt dat calorieën zijn geconsumeerd.
De onderzoekers voerden een gerandomiseerde studie uit met 75 deelnemers, gelijk verdeeld over geslacht en gewichtscategorieën (gezond gewicht, overgewicht en obesitas). De deelnemers kregen op drie afzonderlijke momenten 300 ml water, een sucralose-oplossing of een suikerhoudende drank. Voor en na consumptie werden functionele MRI-scans (fMRI), bloedmonsters en hongerratings afgenomen.
De resultaten laten zien dat sucralose de activiteit in de hypothalamus verhoogt en het hongergevoel versterkt, vooral bij mensen met obesitas. Daarnaast werd een verhoogde functionele connectiviteit vastgesteld tussen de hypothalamus en andere hersengebieden, waaronder de anterior cingulate cortex, die betrokken is bij motivatie en besluitvorming. Terwijl suiker de bloedspiegels van insuline en glucagon-like peptide 1 (GLP-1) verhoogde—hormonen die het verzadigingsgevoel stimuleren—deed sucralose dit niet.
Opvallend was dat vrouwen een sterkere verandering in hersenactiviteit vertoonden dan mannen, wat suggereert dat sucralose mogelijk een verschillend effect heeft op de geslachten. De onderzoekers starten nu een vervolgstudie om te onderzoeken hoe kunstmatige zoetstoffen het brein van kinderen en adolescenten beïnvloeden, aangezien deze groep de grootste consumenten van suikervrije zoetstoffen is. Langdurige studies zijn nodig om te bepalen of de waargenomen effecten op de hersenen daadwerkelijk invloed hebben op eetgedrag en gewichtstoename op de lange termijn.
In Nederland gebruikt een aanzienlijk deel van de bevolking kunstmatige zoetstoffen als alternatief voor suiker, onder andere vanwege gewichtsbeheersing en diabetespreventie. De prevalentie van obesitas is de afgelopen decennia gestegen: volgens het RIVM had in 2022 ongeveer 14% van de volwassenen obesitas. De huidige Nederlandse Richtlijn Overgewicht en Obesitas benoemt kunstmatige zoetstoffen als mogelijk hulpmiddel voor gewichtsbeheersing, maar adviseert terughoudendheid bij langdurig gebruik, gezien de onduidelijkheid over langetermijneffecten. Dit nieuwe onderzoek werpt een kritische blik op de effectiviteit van suikervrije zoetstoffen en roept vragen op over hun rol in gewichtsmanagementstrategieën.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) liet in 2023 al een advies uitgaan tegen het gebruik van kunstmatige zoetstoffen om het lichaamsgewicht te beheersen of het risico op niet-overdraagbare ziekten zoals diabetes te verminderen. De WHO stelt dat het gebruik van zoetstoffen op lange termijn niet effectief is en gezondheidsrisico’s kan opleveren. Het lichaamsvet en gewicht neemt niet navenant af, terwijl het risico op diabetes type 2, hart- en vaatziekte en sterfte bij volwassenen eerder toe- dan afneemt.
Naar boven
