“Leefstijl is onderdeel van passende zorg”, aldus het Integraal Zorgakkoord. Dit is echter een heel algemeen statement. Om hier handelingsperspectief aan te geven voor professionals en patiënten, is het belangrijk dat er in opleidingen en richtlijnen aandacht is voor leefstijl. Dat de financiering van het gesprek over leefstijl of leefstijlinterventies geen drempels opwerpen. En dat patiënten en zorgverleners worden ondersteund bij het voeren van het gesprek en het doorverwijzen. Met zeven teams werkt de Coalitie Leefstijl in de Zorg tot eind 2025 aan deze vraagstukken, om zo ontwikkelingen op dit gebied te ondersteunen, stimuleren en versnellen. De Coalitie wordt gecoördineerd door TNO, in afstemming met het ministerie van VWS. Naast TNO zijn Patiëntenfederatie Nederland, NFU en Vereniging Arts & Leefstijl verantwoordelijk voor de dagelijkse organisatie van de Coalitie.
(NED TIJDSCHR LEEFSTIJLGENEESKD 2024;2(1):31–4)
Druk op de afspeelknop om de tekst voor te lezen.
INLEIDING
“Leefstijl is onderdeel van passende zorg”, aldus het Integraal Zorgakkoord. Dit is echter een heel algemeen statement. Om hier handelingsperspectief aan te geven voor professionals en patiënten, is het belangrijk dat er in opleidingen en richtlijnen aandacht is voor leefstijl. Dat de financiering van het gesprek over leefstijl of leefstijlinterventies geen drempels opwerpen. En dat patiënten en zorgverleners worden ondersteund bij het voeren van het gesprek en het doorverwijzen. Met zeven teams werkt de Coalitie Leefstijl in de Zorg tot eind 2025 aan deze vraagstukken, om zo ontwikkelingen op dit gebied te ondersteunen, stimuleren en versnellen. De Coalitie wordt gecoördineerd door TNO, in afstemming met het ministerie van VWS. Naast TNO zijn Patiëntenfederatie Nederland, NFU en Vereniging Arts & Leefstijl verantwoordelijk voor de dagelijkse organisatie van de Coalitie.
(NED TIJDSCHR LEEFSTIJLGENEESKD 2024;2(1):31–4)
TEAM PATIËNTEN
In Team Patiënten staat de kernvraag centraal: hoe kunnen we patiënten stimuleren en ondersteunen om actief betrouwbare informatie op te zoeken en/of het gesprek aan te gaan met een zorgverlener over leefstijl? Dit is een belangrijke stap voor patiënten om te zetten, op weg naar een leefstijlverandering. Via het gesprek met hun zorgverlener of via betrouwbare informatie ontdekken mensen wat ze zelf kunnen doen. En welke ondersteuning, hulpmiddelen of zorg er mogelijk is (indien nodig). Het einddoel is dat mensen zelf óf met passende ondersteuning hun leefstijl blijvend veranderen (zie Figuur 1).
Figuur 1. Eerste deel patiëntreis.
PATIËNTEN STIMULEREN
Patiëntenfederatie Nederland regisseert team Patiënten en in het team zit veel ervaringsdeskundigheid. Patiënten- en doelgroepvertegenwoordigers delen in het team hun kennis en werken mee aan onderzoek. Dit leidde in 2023 al tot belangrijke inzichten. Zo blijkt dat de rol van de zorgverlener cruciaal is in het motiveren van patiënten om het eerste stapje te zetten. Vooral voor mensen met een lage sociaal-economische positie (SEP), lage gezondheidsvaardigheden en patiënten met een migratieachtergrond helpt het als de zorgverlener het initiatief neemt. Belangrijk voor alle patiënten is dat zij ruimte en tijd ervaren voor het gesprek en dat leefstijlinformatie wordt aangeboden op het moment dat ze daar het meest voor openstaan. Onderzoek laat zien dat deze ‘teachable moments’ ontstaan als er iets in de gezondheid van mensen verandert, bijvoorbeeld als klachten van patiënten erger worden, als patiënten voor een operatie staan of als ze (nieuwe) medicijnen gaan gebruiken. Zorgverleners en ook zorg- en patiëntenorganisaties kunnen deze momenten aangrijpen om leefstijl te introduceren (zie Box 1).
BOX 1. ‘COMMUNICEREN MET PATIËNTEN.
In het doelgroepenonderzoek van team Patiënten staat een aantal randvoorwaarden geformuleerd voor communicatie over leefstijl:
Zorg in de communicatie voor duidelijk doelgedrag: als je helder en concreet communiceert wat patiënten kunnen doen, is de kans groter dat ze dit doen. Zeg dus: ‘Zoek informatie over wat jij zelf kunt doen om je klachten te verminderen op Thuisarts.nl’. Met bij voorkeur een directe link naar de website.
Communiceer kleine stapjes: laat patiënten zien dat ze in staat zijn om te beginnen met veranderingen. Kleine stappen verlagen de drempel om aan de slag te gaan en zorgen voor succeservaringen. Sporten kan bijvoorbeeld een drempel opwerpen, maar wandelend boodschappen doen in plaats van met de auto niet.
Maak het makkelijk en toegankelijk: bijvoorbeeld door direct informatie mee te geven of te mailen na een gesprek.
Communiceer de juiste sociale norm: in plaats van benadrukken dat veel mensen het gewenste gedrag nog niet uitvoeren, werkt het motiverend als wordt benadrukt dat veel mensen het gewenste gedrag wel uitvoeren.
Zet in op positieve ‘framing’: focus op de voordelen en positieve uitkomsten van een gezonde leefstijl in plaats van de negatieve gevolgen van ongezond gedrag. Dus naast ‘ik ben minder moe’, ook: ‘daardoor kan ik weer op mijn kleinkinderen passen.’ Zo maak je leefstijl persoonlijk relevant.
BETROUWBARE EN EENDUIDIGE INFORMATIE
Team Patiënten liet in 2023 een doelgroepenonderzoek uitvoeren (zie QR-code 1). Daaruit bleek dat 90% van de ondervraagden zelf al eens informatie zocht over leefstijl in relatie tot hun ziekte, klacht of aandoening (zie QR-code 2). Mensen willen weten welke leefstijlveranderingen van invloed zijn op hun specifieke klachten en hoe ze veranderingen in hun leefstijl kunnen volhouden. Helaas gaven ze ook aan hier niet genoeg informatie over te vinden. In een online analyse is gekeken waar mensen via Google terechtkomen als zij op aandoening en leefstijlthema zoeken. Ruim 40% komt terecht op websites waarvan de betrouwbaarheid niet helemaal verzekerd is, zoals commerciële websites, publieksmedia of blogs, of waar informatie op staat voor zorgprofessionals. Ook wordt veel onjuiste informatie over leefstijl gedeeld via sociale media en is het lastig voor mensen daar de betrouwbaarheid van in te schatten.
Bij de door patiënten aangewezen betrouwbare bronnen, afkomstig van zorgorganisaties, patiëntenorganisaties en kenniscentra, zit ook ruimte voor verbetering. De vindbaarheid van deze bronnen kan worden verbeterd. En bij de ontwikkeling van informatie is er ruimte voor meer afstemming en doorverwijzing naar elkaar.
HANDELINGSPERSPECTIEF
Het gesprek aangaan met een zorgverlener wordt makkelijker als mensen daarbij worden geholpen. Er zijn verschillende tools die mensen helpen met het voorbereiden van een gesprek. Patiënten stimuleren iemand mee te nemen naar het gesprek helpt ook. Tijdens het gesprek zijn er instrumenten die het samen beslissen makkelijker maken. De drempel voor een vervolg is lager als direct wordt doorverwezen naar de juiste informatiebronnen of ondersteuning.
ACTIES
In 2024 en 2025 werkt team Patiënten samen met zorgorganisaties, patiëntenorganisaties en kenniscentra aan ‘bewustwording’. Dat betekent patiënten bewust maken dat leefstijl verband kan houden met hun ziekte, symptoom en/of klacht of de behandeling daarvan én dat zij hierover in gesprek kunnen met hun zorgverlener; het stimuleren van patiënten het eerste stapje te zetten. Het team maakt hierbij onder meer gebruik van ‘teachable moments’ en wil informatie beter vindbaar maken die aansluit op de behoeftes van patiënten en die hen ondersteunt om in gesprek te gaan met een zorgverlener. Wil je weten aan welke acties team Patiënten gaat werken? Kijk dan op www.leefstijlcoalitie.nl.
To provide the best experiences, we and our partners use technologies like cookies to store and/or access device information. Consenting to these technologies will allow us and our partners to process personal data such as browsing behavior or unique IDs on this site and show (non-) personalized ads. Not consenting or withdrawing consent, may adversely affect certain features and functions.
Click below to consent to the above or make granular choices. Your choices will be applied to this site only. You can change your settings at any time, including withdrawing your consent, by using the toggles on the Cookie Policy, or by clicking on the manage consent button at the bottom of the screen.
Functioneel
Altijd actief
De technische opslag of toegang is strikt noodzakelijk voor het legitieme doel het gebruik mogelijk te maken van een specifieke dienst waarom de abonnee of gebruiker uitdrukkelijk heeft gevraagd, of met als enig doel de uitvoering van de transmissie van een communicatie over een elektronisch communicatienetwerk.
Voorkeuren
De technische opslag of toegang is noodzakelijk voor het legitieme doel voorkeuren op te slaan die niet door de abonnee of gebruiker zijn aangevraagd.
Statistieken
De technische opslag of toegang die uitsluitend voor statistische doeleinden wordt gebruikt.De technische opslag of toegang die uitsluitend wordt gebruikt voor anonieme statistische doeleinden. Zonder dagvaarding, vrijwillige naleving door uw Internet Service Provider, of aanvullende gegevens van een derde partij, kan informatie die alleen voor dit doel wordt opgeslagen of opgehaald gewoonlijk niet worden gebruikt om u te identificeren.
Marketing
De technische opslag of toegang is nodig om gebruikersprofielen op te stellen voor het verzenden van reclame, of om de gebruiker op een site of over verschillende sites te volgen voor soortgelijke marketingdoeleinden.
