Hoge bloeddruk blijkt voornaamste risicofactor voor ontwikkelen van hart- en vaatziekten te zijn

augustus 2023 Preventie Cardiovasculair Willem van Altena

Meer dan de helft van alle cardiovasculaire aandoeningen is terug te voeren op leefstijl. Roken, alcoholgebruik, overgewicht en een zittend leven dragen allemaal bij aan verslechtering van de hartgezondheid. Dat is de uitkomst uit een studie door Duitse wetenschappers uit Hamburg. Deze week werden hun bevindingen gepubliceerd in het New England Journal of Medicine. Maar een risicofactor stak met kop en schouder boven de andere uit: hypertensie.

De onderzoekers van Universitätsklinikum Hamburg-Eppendorf analyseerden gezondheidsdata van anderhalf miljoen mensen uit 34 landen. Het bleek dat leefstijlfactoren zoals overgewicht, rookgedrag en diabetes aan de basis liggen van de meeste gevallen van hart- en vaatziekte. Maar hoge bloeddruk bleek de belangrijkste voorspeller voor hartaandoeningen te zijn.

Cardiovasculaire aandoeningen zijn de oorzaak van een op de drie sterfgevallen wereldwijd. Het is een aandoening die zich vaak over vele decennia ontwikkelt, waarbij de bloedvaten langzaam maar zeker vernauwen door aderverkalking. Uiteindelijk kan dat leiden tot hart- en vaatziekten, hartaanvallen, beroertes en vaak de dood.

Klassieke risicofactoren

Studieleider professor Stefan Blankenberg: “Onze studie laat duidelijk zien dat meer dan de helft van alle hartaanvallen en beroertes te voorkomen is door de klassieke risicofactoren te checken en te behandelen. Deze resultaten zijn heel belangrijk om preventie op dit gebied te verbeteren. Maar bedenk ook: zo’n 45 procent van alle hart- en vaatzieken kan juist níet worden verklaard door deze risicofactoren. Dat moet ons motiveren om verder onderzoek te doen.”

De onderzoekers vergeleken data van 1,5 miljoen mensen die deelnamen aan 112 cohortstudies en afkomstig zijn uit de hele wereld. Daarbij werd gekeken naar vijf risicofactoren voor cardiovasculaire aandoeningen: rookgedrag, overgewicht, hoog cholesterol, hoge bloeddruk en diabetes.

De risicofactoren komen lang niet overal even veel voor. In Zuid-Amerika komt overgewicht relatief veel voor, in Europa zijn hoge bloeddruk en hoog cholesterol juist prevalent. Oost-Europeanen en Zuid-Amerikanen roken meer dan mensen elders in de wereld. Opgeteld zijn alle risicofactoren samen goed voor 57,2 procent van alle hart- en vaatziekten bij vrouwen en 52,6 procent bij mannen. De vijf risicofactoren zijn daarnaast verantwoordelijk voor 20 procent van alle sterfte.

Hoe hoger de systolische bloeddruk, des te groter de kans op het ontwikkelen van een cardiovasculaire aandoening. Ook tussen een hoog ldl-cholesterolgehalte en hart- en vaatziekten was een lineair verband aanwezig. Opmerkelijk is wel dat ook een erg laag cholesterolniveau gepaard gaat met een grotere kans om aan hartkwalen te overlijden.

BMI

Opmerkelijk was ook dat de risicofactoren minder effect meebrengen voor oudere mensen. Alleen een te hoog BMI blijft een even grote risicofactor ongeacht de leeftijd. De onderzoekers denken dat preventieve maatregelen om de risicofactoren aan te pakken niet per se hetzelfde moeten zijn voor ouderen en mensen van middelbare leeftijd. Maar volgens de onderzoekers is het aanpakken van hoge bloeddruk de eerste prioriteit als het erom gaat hart- en vaatziekten te voorkomen.

Referentie

Christina Magnussen, M.D., Francisco M. Ojeda, Ph.D., Darryl P. Leong, M.B et al. Global Effect of Modifiable Risk Factors on Cardiovascular Disease and Mortality. NEJM August 26, 2023. DOI: 10.1056/NEJMoa2206916