‘Forever chemicals’ PFAS dringen ons lichaam binnen via water, voeding, luchtwegen en huid

juli 2024 Lucht & Klimaat Milieu Willem van Altena

Nieuw onderzoek uit Engeland toont aan dat giftige PFAS-stoffen, vaak aangeduid als “forever chemicals”, via de menselijke huid worden opgenomen, en dit in veel hogere concentraties dan voorheen werd gedacht. Dit is vastgesteld door onderzoekers van de Universiteit van Birmingham (Verenigd Koninkrijk), die gebruikmaakten van in het laboratorium gekweekte weefselmodellen die menselijke huid nabootsen. Ze bepaalden daarmee de hoeveelheid PFAS die door de huid werd opgenomen. De studie is gepubliceerd in vaktijdschrift Environment International.

De studie wijst erop dat huidopname een belangrijke bron van blootstelling aan deze schadelijke stoffen kan zijn. PFAS omvatten ongeveer 16.000 verbindingen die producten water-, vlek- en hittebestendig maken. Deze stoffen, die niet van nature afbreken, hopen zich gaandeweg op in het menselijk lichaam en worden steeds meer in verband gebracht met ernstige gezondheidsproblemen zoals kanker, geboorteafwijkingen, lever- en schildklieraandoeningen, dalende spermaconcentraties en diverse andere ernstige aandoeningen.

Zorgwekkend

Hoewel de blootstelling aan PFAS meestal plaatsvindt via water en voeding, wordt steeds meer onderzoek gedaan naar inhalatie en dermale absorptie. Deze laatste vorm van blootstelling is bijzonder zorgwekkend door het brede scala aan producten met PFAS die in contact komen met de huid, zoals verbandmiddelen, waterdichte kleding, make-up, verzorgingsproducten, meubels, babyartikelen en zelfs gitaarsnaren.

De onderzoekers pasten 17 verschillende PFAS-verbindingen toe op het driedimensionale weefselmodel en maten het deel van de chemicaliën dat werd geabsorbeerd. De huid nam aanzienlijke hoeveelheden van 15 soorten PFAS op, waaronder 13,5% van PFOA, een van de meest toxische en veelvoorkomende vormen van deze chemicaliën. Bij een langere blootstelling werd zelfs 38% van de PFOA-dosis opgenomen. Amerikaanse regelgevers hebben vastgesteld dat praktisch geen enkel blootstellingsniveau van PFOA in drinkwater veilig is.

Anti-aanbak

PFOA (perfluoroctaanzuur) is een door mensen gemaakte chemische stof, die wordt gebruikt voor producten om oppervlakten te beschermen, zoals de behandeling van tapijten en kleding, coatings voor kartonnen verpakkingen en anti-aanbaklagen. De stof wordt ook wel C8 genoemd.

Hoewel PFOA een relatief grotere verbinding is, werden kleinere “korte-keten” PFAS, die de industrie steeds vaker produceert en waarvan zij beweert dat ze veiliger te zijn, in hogere mate geabsorbeerd – tot bijna 60% van een dosis van een korteketenvorm werd door de huid opgenomen.

Kortere ketenlengtes

Deze bevindingen zijn van belang omdat de industrie verschuift naar kortere ketenlengtes vanwege het vermeende lagere toxiciteitsniveau. Dit zou echter kunnen betekenen dat de absorptie door de huid toeneemt, wat de mogelijk lagere toxiciteit teniet doet. Er is meer kennis over de risico’s noodzakelijk, menen de onderzoekers. In het verleden is door wetenschappers en industrievertegenwoordigers beweerd dat PFAS in persoonlijke verzorgingsproducten of make-up niet door de huid worden geabsorbeerd omdat de moleculen geïoniseerd zijn en daardoor water afstoten. Het onderzoek uit Birmingham toont echter aan dat deze theorie niet altijd opgaat.

Referentie

Oddný Ragnarsdóttir, Mohamed Abou-Elwafa Abdallah, Stuart Harrad; Dermal bioavailability of perfluoroalkyl substances using in vitro 3D human skin equivalent models, Environment International, Volume 188, 2024, 108772, ISSN 0160-4120, https://doi.org/10.1016/j.envint.2024.108772.