Wetenschap is er nog niet over uit of vitamine D effectief is bij voorkomen of behandelen kanker

februari 2023 Preventie Oncologie Voedingsleer Willem van Altena

Helpt vitamine D om kanker te voorkomen, of kan het een rol spelen in de behandeling van kanker? Over die vraag buigen wetenschappers zich al jaren, en een eenduidig antwoord is nog altijd niet te geven. Wat is de huidige stand van zaken als het gaat om vitamine D en kanker?

Enkele decennia geleden merkten wetenschappers op dat mensen die woonden in gebieden met meer zonneschijn minder vaak kanker kregen dan mensen in gebieden met minder zonlicht. Ook overleden er minder mensen aan kanker in landen die dichter bij de evenaar liggen. Vermoed werd dat dit verschil mogelijk veroorzaakt wordt door een hogere aanmaak van vitamine D.

Chronisch tekort

Vitamine D is een vitamine die door het lichaam zelf aangemaakt wordt onder invloed van zonlicht. In landen rond de evenaar is er het hele jaar door een gelijkmatige hoeveelheid zonlicht, maar dichter bij de poolcirkels worden lange zomers met veel licht afgewisseld met winters met weinig licht en zonkracht. Geschat wordt dat de helft van de wereldbevolking lijdt aan een chronisch vitamine D-tekort.

Vooralsnog is er onvoldoende bewijs om vitamine D in te zetten bij elke kankerbehandeling. En ook preventief blijkt vitamine D niet de ‘silver bullet’ te zijn die sommigen erin zien. In een grote studie¹ kwam naar voren dat het innemen van vitamine D3 plus calcium geen invloed had op het kankerrisico bij gezonde vrouwen na de menopauze. Uit andere studies bleek tevens dat vitamine D de kans op andere kankers ook niet verlaagde, zoals maagkanker, slokdarmkanker en prostaatkanker².

Darmkanker

Goed nieuws is er echter wel te melden als het gaat om colorectale kankers. Er zijn diverse studies gedaan naar het effect van vitamine D op darmkanker, en hoewel de resultaten van die studies niet eenduidig zijn, zijn er wel aanwijzingen dat een hoger vitamine D-gehalte in het bloed correleert met een lagere kans op dikke darm- of endeldarmkanker. Er vinden momenteel klinische studies plaats om de connectie nader te onderzoeken, en om vast te stellen of vitamine D een zinvol onderdeel van een behandeling kan zijn.

Borstkanker

Ook bij borstkanker lijken lage vitamine D-niveaus in verband gebracht te kunnen worden met een hoger risico op borstkanker en overlijden aan borstkanker. In een studie kwam naar voren dat vrouwen met een vroeg stadium van borstkanker een grotere kans op terugkeer van de ziekte hadden wanneer ze aan een vitamine D-tekort leden. Vrouwen met een gezond vitamine D-niveau bleken een 63% lagere kans op borstkanker te hebben dan vrouwen met te weinig vitamine D in hun bloed. Onderzoek bij muizen liet zelfs zien dat een gebrek aan vitamine D de groei van tumorcellen in de borst stimuleert.

Referenties

1. Lappe J, Watson P, Travers-Gustafson D, et al. Effect of Vitamin D and Calcium Supplementation on Cancer Incidence in Older Women: A Randomized Clinical Trial. JAMA. 2017 Mar 28;317(12):1234-1243. doi: 10.1001/jama.2017.2115. PMID: 28350929.

2. Manson JE, Cook NR, Lee IM, VITAL Research Group et al. Vitamin D Supplements and Prevention of Cancer and Cardiovascular Disease. N Engl J Med. 2019 Jan 3;380(1):33-44. doi: 10.1056/NEJMoa1809944. Epub 2018 Nov 10. PMID: 30415629; PMCID: PMC6425757.

3. Yao S, Sucheston LE, Millen AE, et al. Pretreatment serum concentrations of 25-hydroxyvitamin D and breast cancer prognostic characteristics: a case-control and a case-series study. PLoS One. 2011 Feb 28;6(2):e17251. doi: 10.1371/journal.pone.0017251. PMID: 21386992; PMCID: PMC3046139.