Oud-profvoetballers hebben drie keer zo veel kans om op latere leeftijd dementie te ontwikkelen als de algemene bevolking. Dat is de uitkomst van een cohortonderzoek onder leiding van Emma R. Russell, PhD, van de University of Glasgow (Schotland), dat onlangs is gepubliceerd in JAMA Network Open. Als mogelijke oorzaak wordt vooral gewezen naar het jarenlang veelvuldig koppen van de bal.
De studie gebruikte gegevens van elektronische medische dossiers en omvatte 11.984 voormalige mannelijke profvoetballers van 30 jaar en ouder op 31 december 2020, die werden vergeleken met een gematchte controlegroep van 35.952 personen uit de algemene bevolking. Gedurende een mediane follow-upperiode van 21 jaar werden 434 gevallen van dementie vastgesteld onder de oud-voetballers, tegenover 453 in de controlegroep. Dit komt overeen met een hazard ratio (HR) van 3,02 (95% BI, 2,54-3,58), wat betekent dat oud-voetballers drie keer meer kans hebben om dementie te ontwikkelen.
Dit verhoogde risico stond los van bekende risicofactoren, zoals:
Daarentegen waren de risico’s voor hypertensie en depressie vergelijkbaar in beide groepen, maar bleken deze aandoeningen significant bij te dragen aan het verhoogde dementierisico bij oud-voetballers. Hypertensie had een HR van 4,62 (95% BI, 3,69-5,78) en depressie een HR van 1,93 (95% BI, 1,23-3,02).
Eerdere studies hebben gewezen op traumatisch hersenletsel (‘traumatic brain injury’, TBI) en repetitieve hoofdimpact –denk aan het spelen van kopballen- als mogelijke oorzaken van het verhoogde risico op cognitieve stoornissen bij contactsporters. Hoewel TBI slechts één van de vele mogelijke factoren is, benadrukt het huidige onderzoek dat de bijdrage van bredere gezondheids- en leefstijlrisico’s voor dementie bij contactsporters nog niet volledig is begrepen.
Op grond van eerder onderzoek naar TBI en de risico’s van kopballen worden er in sommige landen al maatregelen genomen. In Nederland is de KNVB nog niet zo ver, net zo min als de FIFA en UEFA een anti-kopbeleid hebben doorgevoerd. Maar in Vlaanderen mogen kinderen onder de 9 jaar niet koppen. Ook in Schotland geldt al enige jaren een kopverbod voor kinderen, en mogen ook volwassen voetballers maar beperkt trainen op kopballen.
Wel gaan er in Nederland stemmen op om meer onderzoek te doen. Vooral voor vrouwen lijkt koppen schadelijker te zijn. Mogelijk heeft dat te maken met het feit dat vrouwen minder sterke nekspieren hebben. In 2023 werd in Australië voor het eerst chronische traumatische encefalopathie (CTE), oftewel chronische hersenschade, vastgesteld bij een autopsie op een Australian football-speelster die in 2022 overleed. CTE is een neurodegeneratieve aandoening die gepaard kan gaan met stemmingswisselingen, geheugenproblemen en apathisch handelen, en soms zelfs tot zelfdoding, wat het geval was bij de Australische sportster. CTE werd eerder al vastgesteld bij meerdere mannelijke American footballspelers en boksers. Dat zijn wel sporten waarbij het hoofd beduidend meer te verduren krijgt dan bij voetbal.
De onderzoekers uit Glasgow erkennen wel dat er beperkingen van de studie kleven, zoals het ontbreken van gegevens over opleidingsniveau, blootstelling aan vervuiling en de exclusie van personen die alleen in de eerstelijnszorg werden behandeld. Desondanks benadrukken ze het belang van verder onderzoek naar vroege diagnostische tests die tekenen van neurodegeneratie kunnen identificeren voordat de ziekte klinisch manifest wordt. Tot die tijd blijven interventies gericht op het verminderen van aanpasbare risicofactoren cruciaal.
Referentie
Naar boven
