Van 1990 tot 2019 steeg de wereldwijde incidentie van vroegtijdig optredende kanker (‘Early onset cancer’, EOC) met 79,1%. Deze zorgwekkende toename werd gepresenteerd tijdens het onlangs in Barcelona gehouden jaarlijkse congres van de European Society for Medical Oncology (ESMO) 2024. Irit Ben-Aharon, MD, PhD, van de Rambam Health Care Campus in Haifa (Israel) gaf een presentatie over deze alarmerende trend samen met Shuji Ogino, MD, PhD van de Harvard Medical School en hetBrigham and Women’s Hospital in Boston (V.S.).
Vroegtijdig optredende kankers, gedefinieerd als kankers die worden gediagnosticeerd bij mensen jonger dan 50 jaar, zijn de afgelopen decennia fors toegenomen. Vooral kankers in het maagdarmkanaal nemen toe, vaak geassocieerd met obesitas, wat het belang van de microbiota en voeding onderstreept.
Epidemiologische data tonen aan dat de incidentie van colorectale kanker in alle leeftijdsgroepen stijgt sinds de jaren vijftig, terwijl vroege gevallen pas in de jaren negentig toenamen. Deze 40-jarige kloof kan deels worden verklaard door veranderingen in levensstijl en milieufactoren die na de Tweede Wereldoorlog optraden. Kinderen geboren vanaf het midden van de 20e eeuw werden blootgesteld aan risicofactoren zoals een ongezond dieet met veel hoogbewerkt voedsel, overgewicht en een zittende levensstijl, wat bijdraagt aan de verhoogde incidentie van kanker op jongere leeftijd.
In Nederland, zoals ook elders, wordt de stijging in het aantal gevallen van EOC bevestigd door recente publicaties, die een breed scala aan kankers bij jonge mensen benadrukken. Het gaat hierbij vooral om kankers die al in verband zijn gebracht met omgevingsfactoren en levensstijl. Dit heeft niet alleen gevolgen voor de jongere populatie, maar zal ook op lange termijn leiden tot een toename van chronische ziekten en kankers op latere leeftijd. Er wordt daarom gepleit voor een intensievere focus op preventie, waarbij risicofactoren zoals rookgedrag, obesitas en voedingspatronen al vroeg in het leven aangepakt moeten worden.
Bestaande databases, zoals pediatrische cohorten, bieden waardevolle inzichten in blootstellingen aan risicofactoren tijdens de kindertijd, stelt Ben-Aharon. Deze gegevens kunnen helpen om verbanden te leggen tussen blootstellingen en gezondheidsuitkomsten op latere leeftijd, zoals blijkt uit langlopende cohorten in het Verenigd Koninkrijk. Toch is er weinig samenwerking tussen onderzoekers die zich richten op volwassen populaties en diegenen die pediatrische cohorten bestuderen. Dit resulteert in een verlies aan cruciale data die kunnen bijdragen aan een beter begrip van kankerontwikkeling.
Er is daarom dringend behoefte aan innovatieve preventiestrategieën, zoals vroege screening en mogelijk farmacologische preventie. Toch blijft er discussie over de effectiviteit van vroegtijdige screeningsprogramma’s, omdat deze vaak jarenlange studies vergen om hun impact te bewijzen. Ook over de inzet van medicijnen tegen obesitas als preventieve maatregel bestaat nog onzekerheid; preventie door middel van een gezonde leefstijl blijft een cruciale factor.
De toename van EOC vraagt volgens Ben-Aharon om om een gecoördineerde aanpak, gericht op zowel genetische als omgevingsfactoren, om de kankerincidentie onder jongere generaties effectief te verminderen.
Referentie
Naar boven
