Nieuw onderzoek toont associatie aan tussen een sedentaire leefstijl en verhoogd risico op dementie

september 2023 Beweging Leefstijl Neurologie Willem van Altena

Een nieuwe Amerikaanse studie legt een verband tussen een sedentaire levensstijl en een verhoogd risico op dementie. Hoe meer tijd mensen dagelijks zittend doorbrengen, des te groter de incidentie van dementie, vooral bij oudere volwassenen. Of het om een oorzakelijk verband gaat moet echter nog onderzocht worden. Het onderzoek is recentelijk gepubliceerd in medisch vaktijdschrift JAMA.

De studie werd uitgevoerd door wetenschappers van de Universiteit van Zuid-Californië onder leiding van David A. Raichlen, PhD, een professor in biologische wetenschappen en antropologie. Zij stelden vast dat de helft van de Amerikaanse volwassenen meer dan 9,5 uur van hun dag zittend doorbrengt, waaronder meer dan 80% van hun vrije tijd. De mogelijke verbanden tussen sedentair gedrag en een reeks gezondheidsrisico’s waren al eerder aangetoond. Ook waren er bekende associaties met zowel cognitieve als structurele hersenveroudering.

Studieopzet

De onderzoekers analyseerden gegevens van een Brits Biobank cohort van 49.841 volwassenen van 60 jaar en ouder die bij aanvang van de studie geen diagnose van dementie hadden. De onderzoekers hielden rekening met de gemiddelde dagelijkse sedentaire periodes, de maximale dagelijkse sedentaire periodes en het gemiddelde aantal dagelijkse sedentaire periodes – allemaal gemeten met versnellingsmeters die om de pols werden gedragen. Primair studiedoel was de diagnose van dementie door alle oorzaken, gebaseerd op ziekenhuisdossiers en gegevens van overlijdensregisters.

Deelnemers werden gemiddeld 6,72 jaar gevolgd. In die periode kregen 414 van de bijna 50.000 deelnemers de diagnose dementie. Raichlen en collega’s ontdekten dat de hazard ratio’s (HR’s) voor dementie ten opzichte van 9,27 uur sedentair gedrag per dag waren:

  • 1,08 (95% BI, 1,04-1,12) voor 10 uur sedentaire tijd per dag;
  • 1,63 (95% BI, 1,35-1,97) voor 12 uur sedentaire tijd per dag; en
  • 3,21 (95% BI, 2,05-5,04) voor 15 uur sedentaire tijd per dag.

Verder was de aangepaste incidentie van dementie per 1.000 persoonsjaren:

  • 7,49 (95% BI, 7,48-7,49) voor 9,27 uur sedentaire tijd per dag;
  • 8,06 (95% BI, 7,76-8,36) voor 10 uur sedentaire tijd per dag;
  • 12,00 (95% BI, 10-14,36) voor 12 uur sedentaire tijd per dag; en
  • 22,74 (95% BI, 14,92-34,11) voor 15 uur sedentaire tijd per dag.

Zowel de gemiddelde dagelijkse sedentaire tijdsduur (HR = 1,53; 95% BI, 1,03-2,27) als de maximale dagelijkse sedentaire tijdsduur (HR = 1,15; 95% BI, 1,02-1,31) waren significant geassocieerd met een hoger risico op dementie, hoewel deze associaties niet langer significant waren wanneer de onderzoekers rekening hielden met de gemiddelde tijd die dagelijks zittend werd doorgebracht.

Ook oorzakelijk verband?

Raichlen en collega’s merkten op dat de gemiddelde dagelijkse sedentaire tijd van 9,5 uur in de VS dicht in de buurt komt van het niveau waarop het risico op dementie begon toe te nemen in deze studie. “Vergelijkbaar met de resultaten voor mortaliteit, blijft het verband tussen hoge niveaus van sedentair gedrag en incidentele dementie sterk wanneer er wordt gecorrigeerd voor de tijd die wordt besteed aan matige tot krachtige lichamelijke activiteit,” stellen ze. De onderzoekers concludeerden dat toekomstig onderzoek gerechtvaardigd is om te bepalen of de associatie tussen sedentair gedrag en het risico op dementie mogelijk ook oorzakelijk is.

Referentie

Raichlen DA, Aslan DH, Sayre MK, Bharadwaj PK, Ally M, Maltagliati S, Lai MHC, Wilcox RR, Klimentidis YC, Alexander GE. Sedentary Behavior and Incident Dementia Among Older Adults. JAMA. 2023 Sep 12;330(10):934-940. doi: 10.1001/jama.2023.15231. PMID: 37698563; PMCID: PMC10498332.