Zoutvervanging verlaagt bloeddruk bij ouderen in zorginstellingen

april 2023 Voeding Cardiovasculair Diede Smeets

Het hebben van een hoge bloeddruk is een veelvoorkomende doodsoorzaak.1 Het verminderen van de zoutinname kan de bloeddruk verlagen, met name bij ouderen.2 Hoewel ouderen veel baat hebben bij een lagere zoutinname, lopen zij ook het hoogste risico op bijwerkingen, zoals hyperkaliëmie. Recentelijk zijn in Nature Medicine de resultaten gepubliceerd van een studie naar het effect van zoutsubstitutie of het verminderen van de zoutinname op de bloeddruk van ouderen die wonen in Chinese zorginstellingen.3

De DECIDE-Salt-studie werd uitgevoerd in 48 woonfaciliteiten voor ouderen van 55 jaar of ouder (gemiddeld 71,0 jaar) in China, met in totaal 1.612 deelnemers (76% man). Voorafgaand aan de studie hadden de deelnemers een mediane bloeddruk van 137,5/80,5 mmHg. Een kwart van de deelnemers werd gerandomiseerd naar het twee jaar gebruiken van een zoutvervanger (62,5% NaCl en 25% KCl) met daarbij een gelimiteerde toegang tot zout (n=401). Een ander kwart van de deelnemers nam een ongelimiteerde hoeveelheid zoutvervanger in (n=406), een deel gebruikte een gelimiteerde hoeveelheid normaal zout (n=442) en het laatste deel van de deelnemers bleef op ongelimiteerde wijze normaal zout innemen (n=363). Beperking van de zoutinname werd bereikt door progressieve zoutrestrictie, wat bestaat uit het langzaam verlagen van de zoutinname, waardoor uiteindelijk een substantiële reductie in de zoutinname bereikt wordt, terwijl het smaakverschil tussen elke stap minimaal is.

Afname in bloeddruk

In vergelijking met de reguliere zoutinname leidde zoutvervanging tot een lagere systolische bloeddruk (-7,1 mmHg [95%-BI]: -10,5 tot -3,8) bij de deelnemers. Progressieve restrictie van de zoutinname had echter geen invloed op de systolische bloeddruk ten opzichte van normale zoutinname. Het effect van zoutvervanging op de systolische bloeddruk was groter bij vrouwen dan mannen en was sterker bij lager opgeleide deelnemers vergeleken met hoger opgeleide deelnemers (beide p<0,04). Zoutvervanging zorgde daarnaast voor een lagere diastolische bloeddruk (-1,9 mmHg [95%-BI]: 3,6 tot -0,2) en was geassocieerd met het plaatsvinden van een lager aantal cardiovasculaire events (HR [95%-BI]: 0,60 [0,38-0,96]; p=0,03, zie Figuur 1). De totale mortaliteit werd echter niet beïnvloedt door zoutvervanging (HR [95%-BI]: 0,84 [0,63-1,13]; p=0,24). Progressieve zoutrestrictie (beperkte inname) had geen invloed op het aantal cardiovasculaire events dat plaatsvond of de totale mortaliteit ten opzichte van normale zoutinname (cardiovasculaire events: HR [95%-BI]: 1,04 [0,64-1,69]; p=0,86, totale mortaliteit: HR [95%-BI]: 1,19 [0,89-1,60]; p=0,24).

FIGUUR 1. Het effect van zoutvervanging en het beperken van de zoutinname op het aantal cardiovasculaire events en de totale mortaliteit.3

Zoutvervanging zorgde voor een toename van de gemiddelde serumconcentratie kalium en verhoogde de frequentie van biochemische hyperkaliëmie, maar was niet geassocieerd met ongunstige klinische uitkomsten. Restrictie van de zoutinname had op geen enkele studie-uitkomst effect.  

Conclusie

Uit deze studie blijkt dat het vervangen van zout kan leiden tot een lagere bloeddruk. Het progressief verminderen van de zoutinname had dit effect niet. Het vervangen van zout ging in deze studie tevens gepaard met het plaatsvinden van een lager aantal cardiovasculaire events.

Referenties

  1. GBD 2017 Risk Factor Collaborators. Global, regional, and national comparative risk assessment of 84 behavioural, environmental and occupational, and metabolic risks or clusters of risks for 195 countries and territories, 1990-2017: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2017. Lancet 2018;392:1923–94.
  2. He FJ, Li J, Macgregor GA. Effect of longer term modest salt reduction on blood pressure: Cochrane systematic review and meta-analysis of randomised trials. Br Med J 2013;346: f1325.
  3. Yuan Y, Jin A, Neal B, et al. Salt substitution and salt-supply restriction for lowering blood pressure in elderly care facilities: a cluster-randomized trial. Nature Medicine 2023;29:973-81.