Profvoetballers die veel kopballen spelen lopen verhoogd risico op dementie

maart 2023 Beweging Neurologie Diede Smeets

Uit recent Zweeds onderzoek blijkt dat topvoetballers een hoger risico lopen op het ontwikkelen van verschillende soorten neurodegeneratieve aandoeningen. Dit wordt mogelijk veroorzaakt door het koppen van voetballen tijdens trainingen en wedstrijden, waardoor verschillende internationale voetbalbonden maatregelen overwegen om koppen tijdens het voetbal te verminderen of zelfs helemaal te verbieden.

In Nederland wordt koppen door de KNVB echter nog steeds toegestaan, ook bij de jeugd. De KNVB verklaart dat koppen over het algemeen weinig wordt gedaan door jeugdspelers, en dat er zolang er geen onomstreden bewijs bestaat voor de schadelijkheid van koppen geen maatregelen zullen worden genomen. Wellicht brengen deze nieuwe bevindingen daar toch verandering in.

Allsvenskan-divisie

In het Zweedse onderzoek werden voetballers geïncludeerd die tussen 1924 en 2019 ten minste één wedstrijd speelden in de hoogste divisie van de Zweedse voetbalcompetitie, de Allsvenskan-divisie. In totaal werden de data van >6.000 voetballers vergeleken met de data van >50.000 controledeelnemers. Vervolgens werd de prevalentie van neurodegeneratieve aandoeningen zoals de ziekte van Alzheimer, de ziekte van Parkinson of andere vormen van dementie in beide groepen geanalyseerd. Daarnaast werd onderzocht of het risico op het ontwikkelen van neurodegeneratieve aandoeningenen verschilde tussen veldspelers en doelmannen; deze laatste voetballers koppen immers zelden of nooit.

Meer Alzheimer, minder Parkinson

Uit de data-analyse eind 2020 bleek dat 9% van de voetballers vergeleken met 6% van de controledeelnemers tijdens de studie een neurodegeneratieve aandoening had ontwikkeld, waarmee het risico voor voetballers 50% hoger blijkt. Het risico op het ontwikkelen van de ziekte van Alzheimer of andere soorten dementie was hoger bij de voetballers dan controledeelnemers, terwijl de ziekte van Parkinson juist minder prevalent was bij voetballers. Dit verhoogde risico gold overigens alleen voor veldspelers en niet voor doelmannen. Doelmannen liepen in dit onderzoek een vergelijkbaar risico op het ontwikkelen van een neurodegeneratieve aandoening als controledeelnemers. Omdat doelmannen en veldspelers vergelijkbare trainingen uitvoeren en grotendeels dezelfde levensstijl hebben, maar doelmannen in tegenstelling tot veldspelers vrijwel nooit kopballen maken, denken de onderzoekers dat het maken van kopballen het verhoogde risico op neurodegeneratieve aandoeningen zou kunnen verklaren.

Conclusie

Op basis van deze informatie lijkt het goed dat voetbalbonden overwegen om hun voetballers minder te laten koppen, om zo toekomstige neurodegeneratieve aandoeningen bij topvoetballers te voorkomen. Misschien is dit het bewijs dat de KNVB nodig had om te proberen het aantal kopballen in de Nederlandse prof- en amateurcompetitie te verminderen, zeker bij jeugdspelers.

Referenties

KNVB-notitie ‘Verantwoord koppen’.

Ueda P, Pasternak b, Lim CE, et al. Neurodegenerative disease among male elite football (soccer) players in Sweden: a cohort study. Lancet Pub Health 2023: online ahead of print.